Тыыл, үлэ ветерана

Александра Григорьевна ОМУКОВА:

Мин 1940 с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр Кумакылаахха төрөөбүтүм. Бииргэ төрөөбүттэр үспүт: Алексеев Иннокентий Григорьевич 1930 с., эдьиийим Егорова Любовь Алексеевна 1938 с. төрүөхтэр.

Аҕам Алексеев Григорий Иннокентьевич Тойбохойтон төрүттээх, ийэм Федора Марковна, кини бииргэ төрөөбүт эдьиийдэрэ Мария Марковна, Александра Марковна. Сэрии кэмигэр төрөппүттэрбит аччыктаан өлбүттэрэ. Ийэм мин балтараа саастаахпар өлбүт. Дьоммут өлбүттэрин кэннэ миигин Николаев Николай Николаевичтаах, убайдаах эдьиийбин Егоров Алексей харайа ылбыттара. Эдьиийим Мария аччык дьылларга Нээлбиктэ ферматыгар ыанньыксыттаабыта, оччолорго үүт эриллэригэр мин холбуй үүт күүгэнин сиэн баран сүрэҕим эриллэн хотуолуурум. Кыайыы кэнниттэн армияттан саллааттар кэлитэлээн барбыттарын өйдүүбүн: күтүөм Николай Николаевич, Степан Терентьевич, таайым Кирилл Дормидонтович, үөрүү-көтүү бөҕөтө быһыылааҕа.

Биир кыһын Халадаайтан хааман үөрэммиппит. онно тоҥорбун өйдүүбүн, 0-й кылааска үөрэммитим. Улахан оҕолор Улгумдаттан миигин илдьэ бараллара. Онтон күһүн оскуола директора Тимофеев Павел Гаврильевич, Федоров Петр Егорович кэлэннэр миигин Марбаҕа детдомҥа ылбыттара. Детдомҥа киирэн баран үчүгэйдик үөрэммитим. Оччолорго детдомҥа оҕо элбэҕэ, олус эйэлээх этибит, ким да охсуспат этиспэт буолара. Үлэһиттэрбит олус үчүгэйдэрэ. Хаһан да мөҕүллүбүппүн өйдөөбөппүн. Онно биэс сыл олорбутум кэннэ оҕо аҕыйаабыта буолуо, Тойбохойго көһөрбүттэрэ. Миигин онно убайым ылан хаалбыта. Билигин биһиги детдом оҕолоруттан Бордоҥҥо икки буолан хааллыбыт, мин уонна Гурьева Мария Федотовна. 7 кылааһы бүтэрбитим кэннэ убайым миигин “Тойбохойго баран аҕаҥ эдьиийэ эмээхсиҥҥэ олорон үөрэн” диэбитэ. Ол эмээхсин аҥардас, элбэх оҕолоох буолан тиийиммэт этэ, аны туран бордоҥнор Сунтаарга үөрэниэхтээххит диэн интернакка ылбатахтара. Сунтаарга кими да билбэт буолан, салгыы үөрэммэтэҕим, 8-с кылаастан уурайан Нээлбиктэ ферматыгар ыанньыксыттаабытым. Онно сылдьан олоҕум аргыһын көрсөн ыал буолан, 6 оҕоломмуппут. Оҕолорбут сөбүгэр үөрэхтэнэн, дьон тэҥинэн ыал буолан олороллор. Арай кыра уолбут эдэр сааһыгар суорума суолланан, улахан аһыыга тиэрдибитэ. Оҕонньорум Трофим Омуков тыыл бэтэрээнэ этэ, тутууга үлэлээбитэ. Кини ыарахан ыарыыттан олохтон туораабыта алта сыл буолла, баара буоллар 82-тэ буолуохтаах этэ. Бэйэм билигин атаҕым ыалдьар, кырдьаҕас киһи быһыытынан сырыта сылдьабын.