Тыыл, үлэ ветерана

Анастасия Егоровна ОМУКОВА туһунан

сиэнэ , 4-с кылаас үөрэнээччитэ Гермогенов Сергей:

Эбэм 1930 с. кыhын Дьэрбэ тыатыгар Егор Григорьевич, Вера Васильевна Омуковтар дьиэ кэргэннэригэр төрөөбүтэ. Аҕата булчут буолан дьиэтигэр аҕыйахтык көстөрө, хамнаhын американскай таҥаhынан, аhылыгынан биэрэллэр эбит. Оттон ийэтэ иистэнэрэ, куул матырыйаалынан ыстааны, куобах түүтүнэн суорҕаны, этэрбэһи тигэрэ. Кинилэргэ дьиэлэригэр Филиппов Ньукулай диэн киhи сылдьара, мэлдьи кинигэ кэhиилээх кэлэрэ. Биирдэ азбука кинигэтин кэhии гынан аҕалбыт. Онон Анастасия 7-8 саастааҕар бэйэтэ буукубалары үөрэтэн ааҕар буолбута. Кэнники Ньукулай остуоруйа кинигэтин аҕалар буолбут, ону ааҕар эбит.

Оскуолаҕа 10 саастааҕар үөрэнэ киирбит, Киирэптэн хааман үөрэммит. Онтон 12 саастааҕар ийэтэ өлөн салгыы кыайан үөрэммэтэх, икки кылааhынан тохтообут.

Соторутугар убайа Хабырыыhы армияҕа ыҥырбыттар, ол эрээри уҥуоҕунан кыра буолан ылбатахтар, онон салгыы үлэлии хаалбыт. Быраата Трофимы, балта Любаны кытта аҕаларыныын тыаҕа олохсуйбуттар. Аҕалара кыра булду аҕаларын сииллэрэ. Биирдэ туох эрэ улахан көтөрү аҕалбытын сатаабакка нэhиилэ үргээн сиэбиттэр, кыhалҕа барытын сатыыр буоларга үөрэтэр эбит.

Кэнники Киирэпкэ көhөн олорбуттар. Колхозка кыра үлэлэргэ үлэлиир буолбут: бурдук куоластыыр, баайар, атынан от мустарар эбит. Биирдэ утуктаан, сылайан атыттан охтон түhэн утуйан хаалбыт. Ат эрэйдээх оҕону аhыммыт курдук тохтоон турбут, утуйа түhэн баран салгыы үлэлээн барбыт.

Быраата Трофим 7-с кылааска диэри үөрэммит, оттон балта Люба Тойбохойго баран 10 кылааhы толору үөрэммит.

Аҕалара үксүн тыаҕа сылдьар буолан оҕолор бэйэ-бэйэлэрин көрсөн улааппыттар. Колхозка арыыhыттыыр Аабый диэн оҕонньор баара. Ол оҕонньор киниэхэ үүт аннын кистээн бэрсэрэ, ыанньыксыттар килиэп астаннахтарына килиэп тоороххойун бэрсэллэрэ. Оннук аhаан сылдьыбыт. Ардыгар отой да аччык хонор эбит. Эбэм ыанньыксыттар атахтарыгар, ардыгар хантан эрэ тайах тириитин тобоҕун соhон онтун сиргэ тэлгээн утуйар эбит.

Арыый улаатан баран молотилкаҕа ат көлүйээччинэн үлэлээбит. Атын бэйэтэ көлүйэн сылдьара. Уҥуоҕунан кыра буолан атыгар тиийбэккэ эрэйдэнэр эбит. Үс буолан үс аты көлүйэллэрэ. Сайын ууну кэhэн киирэн, сиэрпэнэн от быhан таhааран баайаллар эбит. Хара тооруччаны хомуйан суоруна тардан килиэп оңостон сииллэрэ.

Сэрии саҕана халлааҥҥа буруо да буруо буолара, күн буоллаҕына кып-кыhыл, аан дойдуну бүтүннүү хараҥа былыт саба бүрүйбүтүн курдук этэ диэн ахтара кини.

Сэрии бүппүтүн кэнниттэн 1946 сылтан колхозка дьэ хамнастаах үлэhит - ыанньыксыт буолбут.

Эбэм Анастасия Егоровна 5 оҕолоох, 10 сиэннээх. Кэргэнин кытта баара суоҕа сэттэ эрэ сыл олорбут. Огдообо хаалан оҕолорун соҕотоҕун атахтарыгар туруорбут. Оҕо сааһа сэрии кэмигэр түбэһэн ыараханнык аастар, эбэм уһун, дьоллоох олоҕу олордум диэн этэрэ. Кини 2013 с. 83 сааһыгар күн сириттэн барбыта.