ИВАНОВ Алексей Афанасьевич

(1898-1984)

Наҕараадалара:«Германияны кыайыы иһин», «1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэ иһин», кыайыы үбүлүөйдээх мэтээллэрэ, «ССРС Сэбилэниилээх Күүстэрин 50 сыла» бэлиэ.

1898 с. ыам ыйыгар сааскы Өлөксөй таҥара күнүгэр Бэттиэмэ диэн сиргэ төрөөбүтэ. Бэйэтэ букатын үөрэҕэ суох киһи этэ. Ол гынан баран былыргыттан элбэх кэпсээннэри, үһүйээннэри, сэһэннэри элбэҕи билэрэ уонна ону өйүгэр тута сылдьан хара өлүөр диэри дьоҥҥо-сэргэҕэ кэпсии сылдьар этэ. Ол иһин Бордоҥҥо кинини Сэһэн Өлөксөй диэн ааттыыллара. Кини кэпсээбит сэһэннэрин Дьокуускайтан сылдьар этнографтар, историктар сурунан ылан баран бэйэлэрин үлэлэригэр элбэхтик туһаммыттара уонна сурукка-бичиккэ тиспиттэрэ.

Кини төһө да үөрэҕэ суох буоллар, революция кэнниттэн колхозтары тэрийиигэ элбэхтик үлэлээбитэ. Ол курдук 1931 с. Бэттиэмэҕэ бастакы колхоһу тэрийсибитэ. Онтон 1932 с. Бэттиэмэ уонна Ударник колхозтар холбоһон Кыһыл Маркс диэн колхоз тэриллибитигэр, Алексей Афанасьевич председатель буолбута. Онтон бөдөҥсүйбүт Каганович колхоһу тэрийэн 1951 с. диэри председателинэн үлэлээбитэ.

Советскай былаас олохтонуоҕуттан 1928-1931, 1935-1942 сс, 1945 -1947 сс нэһилиэк сэбиэтин председателинэн талыллан үлэлээбитэ. Ити үлэлиир кэмигэр чуолаан 1931 с. бастакы оскуола аһыллыытын көҕүлэспитэ. 1937 с. Марбаҕа ис түһүк харчытынан бастакы оскуола дьиэтин тутуутун саҕалаппыта. Ол дьиэ кэлин Сардаҥаҕа көһөрүллэн детсад уонна оскуола мастарыскыайа буола сылдьыбыта. Онон Алексей Афанасьевич 1928 сылтан 1951 сылга диэри 23 сыл устата нэһилиэк, колхоз салайар үлэлэригэр сылдьыбыта.

1942 с. аччыктааһын буолбутугар Нэлэкэ күөлүгэр балыктааһыны тэрийбитэ. Онтон 1943 сылтан 1945 сылга диэри сэриигэ ыҥырыллан, үлэ фронугар Красноярскай куоракка 136-с отдельнай батальоҥҥа сулууспалаабыта.

1951 с. бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри колхозка араас үлэлэргэ үлэлээбитэ. Бииргэ алтыспыт дьоно кинини салайар үлэҕэ уһуннук үлэлээбит буолан дьону-сэргэни тылыгар киллэрэн, ылыннаран үлэни тбыгастаахтык тэрийэр салайааччы быһыытынан билинэллэр. Туох баар сыыппараны барытын төбөтүгэр тута сылдьарын сөҕөллөрө, уопсай мунньахтарга биир да кумааҕыта суох биирдии-иккилии чааһы быһа дакылааттыыр үһү.

1965 с. колхозка үчүгэй үлэтин иһин Москваҕа Норуот хаһаайыстыбатын ситиһиилэрин быыстапкатыгар кыттар путевканан наҕараадаламмыта.

Кэргэнэ Иванова Анна Федотовналыын алта оҕону төлкөлөөбүттэрэ. Саамай улаханнара Светлана Алексеевна 1943 с. төрүөх, үрдүкү партийнай үөрэхтээх, партком секретарынан, райком инструкторынан үлэлээн баран билигин пенсияҕа олорор. Людмила Алексеевна үрдүк үөрэхтээх учуутал. Бордоҥ орто оскуолатыгар учууталынан үлэлээн баран билигин пенсияҕа олорор. Зинаида Алексееевна орто фармацевт үөрэхтээх. Руслан Алексеевич үрдүк үөрэхтээх учуутал. Бордоҥ орто оскуолатын дириэктэрэ. Лидия Алексеевна өр сылларга эргиэн эйгэтигэр үлэлээбитэ, билигин пенсияҕа олорор. Радомир Алексеевич Бордоҥҥо олорор.

(Улахан уола, педагогическай үлэ ветерана Иванов Руслан Алексеевич ахтыытыгар олоҕуран сурулунна).