Тыыл үлэ бэтэрээнэ  Мария Ильинична АЛЕКСЕЕВА

(1927- 1986)

Алексеева Мария Ильинична 1927 сыллаахха ыам ыйын 27 күнүгэр Арыылаах нэһилиэгэр «Бакамда» диэн сиргэ күн сирин көрбүтэ.     Мария 19 саастааҕар 1946 сыллаахха Якутскайдааҕы педагогическай училищеҕа үөрэнэ киирэн, 1949 сыллаахха бүтэрэн учуутал идэтин ылбыта.  Эдэр специалиһы Ньурбатааҕы оҕо дьиэтигэр иитээччинэн анаабыттара, онно 2 сыл бэрт ситиһиилээхтик үлэлээн баран, тапталлаах төрөөбут Сунтаарыгар төннүбүтэ.  1951–1953 сылларга Бордоҥнооҕу оҕо дьиэтигэр үлэлээбитэ. Манна үлэлээбит  кэмнэригэр кини бииргэ алтыспыт үөлээннээхтэрин – Евдокия уонна Сергей Уаровтары, Ирина уонна Егор Васильевтары, Анна уонна Емельян Даниловтары; иитиллээччилэрин Мария Филиппованы, Мария Гурьеваны мэлдьи  үтүө тылынан ахтара.

1953–1959 сылларга  Мария Ильична Хадан оскуолатыгар алын  кылаастар учууталларынан ананан айымньылаахтык  үлэлээбитэ, общественнай үлэҕэ активнайдык кыттара, солбуллубат пропагандист этэ.

Тэрийэр дьоҕурдаах эдэр учууталы 1959 сыллаахха Бордоҥ нэһилиэгэр, Марбаҕа оҕо саадын сэбиэдиссэйинэн ыыппыттара.  Жданов аатынан колхоз киинэ Сардаҥа бөһүөлэгэр көспутунэн, оҕо тэрилтэтэ эмиэ сир уларыйбыта.  Миэстэтэ элбээн, саҥа үлэһиттэр кэлбиттэрэ.     

Мария Ильинична 1963 сыл күһүнүттэн Бордоҥ 8 кылаастаах оскуолатыгар идэтинэн үлэлии көспүтэ. Кини бу оскуолаҕа 17 сыл устата кэлэр кэнчээри ыччаты ааҕарга-суруйарга үөрэтэн, Билии дойдутугар сирдээбит, кынат үүннэрэн, салгыы көтөллөрүгэр угуйбут үтүөлээх.              

Мария Ильична коллегаларын Максимова Надежда Осиповнаны, Тимофеева Прасковья Николаевнаны кытта истиҥ дьүөгэлии этилэр, сайыҥҥы уоппускаларыгар наар соҕуруу курортка баран бииргэ сынньаналларын сөбүлүүллэрэ.                                     Алын кылаас учууталлара олох туспа эйгэлээх, суоллаах-иистээх буолааччылар, ол тэҥэ Мария Ильинична араас дьэрэкээн ойууну түһэрэн быысапкалыыра, эҥин дьикти таҥаһы баайан таһаарара, манна барытыгар үөрэтэр кыргыттарын уһуйара. Биир кэмҥэ начальнай оскуолаҕа үлэлээбит коллегалара Гуринова Нина Васильевна, Мырьянова Елена Захаровна, Сидоров Николай Николаевич, Козлова Людмила Алексеевна уо.д.а. тустарынан ис-иһиттэн үөрэн кэпсиир буолара.  Тус үлэтин таһынан агитзона, женсовет үлэтигэр активнайдык кыттара.         

 Хас биирдии учуутал элбэх, үрдүк ситиһиилэри эрэйэн күүтэр үөрэнээччилэрдээх буолар.  Ол курдук Мария Ильинична үөрэппит-такайбыт оҕолоро олоххо үгүһү ситиһэн, өссө да элбэҕи айа-тута сылдьаллар. Холобур, учууталларын улэтин салҕаан, Елена Прокопьева, Елена Новоселова – учууталлар, Юлия Михайлова, Сергей Яковлев, Юлия Иванова – врачтар, атын да оҕолор бары араас идэни баһылаан, ыал буолан, оҕо төрөтөн, республика араас муннуктарыгар   тарҕанан олороллор.             Мария Ильинична күҥҥэ көрбүт соҕотох кыыһа, Аминова (Алексеева) Татьяна Егоровна, Улан-Удэтээҕи культура институтун библиотечнай салаатын бүтэрбитэ.  Билигин Ленинградскай уобаласка  Гатчина куоракка ыал буолан олорор, кыыс оҕолоох.       

1951-1953 сылларга Марбатааҕы оҕо дьиэтигэр үлэлээбитэ. Тэрийэр дьоҕурдаах эдэр учууталы 1959 сыллаахха Марбаҕа оҕо саадын сэбиэдиссэйинэн анаабыттара. 1963 сылтан 17 сыл устата Бордоҥ оскуолатыгар алын кылаас учууталынан бэрт ситиһиилээхтик үлэлээбитэ, кэлэр кэнчээри ыччаты Билии дойдутугар сирдээн киллэрбит дьоһун үтүөлээх.