Тыыл, үлэ ветерана

 Михаил Афанасьевич ПРОКОПЬЕВ

туһунан үөлээннээхтэрэ, табаарыстара Красков Илья Алексеевич, Сидоров Иван Арьянович:

Михаил элбэх оҕолоох колхозтаах дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ, Куруҥ Балаҕан түбэтигэр Батас диэн сиргэ олороллоро. Ирина уонна Варвара диэн кыргыттарыттан ураты алталара барыта уолаттар этэ. Сэрии саҕаламмытыгар Михаил бииргэ төрөөбүт түөрт улахан убайдара утуу-субуу армияҕа ыҥырыллан барбыттар, Михаил уонна Григорий эрэ барбатахтар. Михаил оҕо буолан улааппыт, үлэҕэ-хамнаска эриллибит бастакы кэмнэрин туһунан Сидоров Иван Арьянович бу курдук ахтар:” 1946 с. ийэм Уксакы ферматыгар сэрии иннигэр тутуллубут хотоҥҥо ыанньыксыттыы кэлбитэ. Михаил дьонунуун ферма дьиэтин хоту өттүгэр туруорбах дьиэҕэ олороллоро. Биһиги ферма таһыгар Вера уонна Григорий диэн оҕолордоох Михайлов Иннокентий Егоровичтаахха туруорбах дьиэҕэ дьукаах олорбуппут, убайым биһикки оскуолаҕа үөрэнэрбит. Михаил оскуолаҕа үөрэммит быһыылааҕа. Ол саҕана Уксакы тулатыгар кыра буолалар элбэх этилэр. Кыһыл Баһыыка колхоһа Быыпсай өтөҕөр ампаар дьиэҕэ баара. Биһиги хас саас аайы ыам ыйыгар оскуола кэнниттэн ыһыыга үлэлиирбит. Михаил онно биһигиттэн улахан буолан, баһаак курдук сылдьан улаханнык көмөлөһөрө. Күһүн бурдук быһар самаскыыт диэн массынанан Михаил быстарарын кыра уолаттар харчытыгар түүтэх баайар этибит. Онно Михаил буола уһун, хойуу үүнүүлээх сирин миэхэ ыйан биэрэрин түүтэх баайарым, онон элбэҕи баайарбар улахан көмөлөөх этэ. Онтон балаҕан ыйыттан күһүҥҥү бурдук быстарыытыгар Михаил улахан буолан молотилкаҕа үлэлиирэ. Алта ат көлүллэр буолан элбэх айаас соноҕостору айааһаан, көлүйэн сыһытарбыт.Сорох кыыл соноҕостору баҕанаҕа сыһыары баайан туран быттыгын, хонноҕун уһун өтүүнэн аалан, аһытан мөлтөөбүтүн кэннэ көлүйэр албаһы Михаил булбута. Соноҕостору сотору сыһытар буолбуппут, ыҥыырдаан миинэргэ ол албас эмиэ улахан көмөлөөх буолбута. От үлэтигэр ат косилкатынан от оҕустарарбыт”.

Михаил эмиэ убайдарын курдук сытыы- хотуу, тутууга сыстаҕас киһи этэ. Урут колхозтартан уус дьону хомуйан, оройуон киинин улахан тутууларын ыыталлара. Михаил Афанасьевич Жданов колхозтан киирэн райком уонна Лесной оскуола дьиэлэрин тутуутугар үлэлээбитэ. Кэргэнин Галина Махметулловнаны Сунтаарга үлэлии сылдьан билсиһэн, сүгүннэрэн тахсыбыта. 60-с сыллар саҕаланыыларыгар Спиридон Попов колхозка председаеллииригэр Марба бөһүөлэгин өрүс үрдүгэр көһөрөн тутууга элбэх үлэ ыытыллыбыта, анаан-минээн тутуу биригээдэтэ тэриллибитэ. Михаиллыын ол биригээдэҕэ бииргэ үлэлээбиппит, туох баар улахан тутуулары биһиги ыыппыппыт диэн киэн тутта саныыбын. 1959 с. өрүс үрдүгэр тутуллубут станция дьиэтин салгыы тутан, кулууп дьиэҕэ уларыта тутууга Прокопьев М.А, Иванов П.Е, Докторов П.З, Павлов Ф.А уонна мин үлэлээбиппит. Онтон салгыы хонтуораны, оскуоланы туппуппут, Марбаттан детдом дьиэтин уонна балыыһаны көтүрэн Бордоҥҥо киллэрбиппит, 1965-1966 сс. улахан ампаар хотону үлэҕэ киллэрбиппит. 1967 с. сааһыгар совхоз тэриллибитин кэннэ саамай улахан, дьоһуннаах тутууну - кулуубу саҕалаан баран, хайы-сах Өктөөп бырааһынньыгар үлэҕэ киллэрбиппит. Кулууппут билигин да үчүгэйдик турар, өссө тупсубут, киэркэйбит. Михаил кулууп тутуутун кэнниттэн пилорамаҕа үлэлии барбыта.

Михаил олус сатабыллаах, мындыр, кыайыгас-хотугас уонна эр киһилии бигэ тыллаах буолара. Оскуола дьиэтин аанын, түннүгүн холуодатын кыппыйыыга биирбит үөһэ, биирбит аллараа туран эрбээн, сороҕун сүгэнэн кыппыйар этибит. Балыыһа дьиэтин маһын ити Маяк ферма кэннигэр Марбаҕа барар суолга кэрдибиппит. Түөрт-биэс маһы олуктаан баран, алтыс маһы охторон онон суулларар этибит. Ити Михаил толкуйа этэ. Үлэ кэмигэр син арааһы кэпсэтэрбит. Михаил биир түгэни кэпсээбитин умнубаппын. Ити икки квартиралаах дьиэни тута сылдьан Иванов Василий Давидович (Тириногин Васька) алта миэтэрэлээх суоруллубут үөл бэс бэрэбинэни сүгэн илдьиэм этэ диэбит. Ону Михаил мөккүһэн илдьиэҥ суоҕа диэбит уонна бу сүгэбин уурабын, илтэххинэ ылаҕын диэбит. Киһитэ бэрэбинэни сүгэн уонча хаамыылаах сиргэ илдьибит. Михаил тылын толорон сүгэтин биэрбит. Кини сүгэтэ чахчы олус үчүгэй буолааччы.

Кэргэнэ Галина Махметулловналыын сэттэ оҕону төрөтөн, Сардана сис ыала буолан олорбуттара. Ыарахан ыарыы Михаилы оҕолоро отой кыра эрдэхтэринэ олохтон туораппыта.

Билигин Бордоҥ нэһилиэгин баһылыгынан кини кыыһа Наталья Михайловна иккиһин быыбарданан, аҕата үлэлээбиит бөһүөлэгин өссө сайыннара, ситиһиилээхтик үлэлии олорор.