Тыыл, Үлэ Степан Петрович ПЕТРОВ

Биһиги аҕабыт Петров Степан Петрович II Бордоҥ нэһилиэгэр Уйалаах диэн бэһүөлэккэ 1930 сыллаахха кулун тутар 6 күнүгэр күн сирин көрбүт. Аҕата Петров Петр Петрович төрүт Бордоҥ олохтооҕо, оттон ийэтэ Мария Гаврильевна Тойбохойтон төрүттээх үһү. Бииргэ төрөөбүт төрдүөлэр – убайа Семен, эдьиийэ Мотрена уонна быраата Василий диэн эбиттэр. Ааспыт үйэ 30-с сылларыгар аччык дьыл саҕана аас-туор олохтон убайдаах быраата кыра саастарыгар эрдэ өлбүттэр, онтон ийэлээх аҕата утуу-субуу ыарахан ыарыыттан суох буоланнар, эдьиийиниин тулаайах хаалбыттарын туһунан улаханнык курутуйан туран кэпсиир буолара. Аҕабыт бастаан Бордоҥҥо Марба нэһилиэгэр, онтон Сунтаарга интернакка олорон үөрэнэн биэс кылаас үөрэхтэммит. Оскуола кэнниттэн Бордоҥҥо тахсан холкуоска үлэлээбит. 1950 сыллаахха күһүн армияҕа ыҥырыллан Чукоткаҕа Уелькаль диэн сиргэ сулууспалаабыт. Түөрт сыл ытык иэһин толорон баран 1954 с. күһүн дойдутугар кэлэн алтынньы бастакы күнүттэн сельпо маҕаһыыныгар атыыһытынан үлэҕэ киирбит. Онтон 1955 сыллаахха Илимниир отделениетыгар эмиэ атыыһытынан ананан үлэлии сылдьан ийэбитин, Элгээйи Хоротуттан төрүттээх Федорова Мария Герасимовнаны көрсөн сүрэхтэрин холбоон ыал буолаллар уонна эһиилигэр аны Устье бөһүөлэгэр үлэҕэ ананан көһөн тиийэллэр. Эдэр ыаллар утуу-субуу биэс оҕолоноллор – үс кыыс, икки уол. Аҕабыт, тулаайах улааппыт буолан, эдэр сааһыттан булка сыстаҕас этэ, тыаҕа сылдьарын олус сөбүлүүрэ. Онон биһиги аска-үөлгэ улаханнык кыһалҕаны билбэккэ улааппыппыт – сибиэһэй эт, балык куруутун дэлэй буолара. Бултаан, балыктаан кэллэҕинэ чугастааҕы ыалларбытыгар эмиэ өлүүлээн түҥэтэллэрэ. Сынньалаҥ кэмнэригэр дьоммут биһигини ырыаҕа, үҥкүүгэ, сүүрүүгэ, тустууга, атах оонньууларыгар, хаамыскаҕа, хабылыкка күрэхтэһиннэрэллэрэ, саахыматтыыллара, дуобаттыыллара уонна үлүһүйэн туран кинигэ ааҕаллара. «Хотугу сулус» сурунаалы оҕолуун-улаханныын уочаратынан ааҕарбытын өйдүүбүт. Кыһыҥҥы киэһэлэргэ кыракый кэнсиэр тэрийтэрэллэрэ. Патефонтан саҕалаан, магнитофон, пианино атыылаһан, ол саҕана сэдэхтик көстөр пластинка бөҕөтүн мунньан, дьиэбит иһэ музыканан туолара. Улахан кыргыттар музыкальнай оскуолаҕа үөрэммиттэрэ улаатан баран идэ талалларыгар улахан төрүөт буолбута. Аҕабыт улахан уҥуохтаах, бөдөҥ, сырдык сэбэрэлээх, күүстээх-уохтаах көрүҥнээх эрээри, сытыары-сымнаҕас, көнө майгылаах киһинэн биллэрэ. Муннун анныгар киҥинэйэн ыллыы сылдьар идэлээҕэ. Бэйэлэрин саастыылаахтарын кытта тустууга, атах оонньуутугар, мас тардыһыыга кыайыылаах тахсар буоларын үгүс дьон кэпсиирэ. Атыылыыр табаардарын, астарын барытын тыынан туоратан Сунтаартан бэйэтэ тиэйэн-көтөҕөн аҕалара. Ол курдук үлэтигэр наһаа бэриниилээх, уопуттаах киһи буолан, 1965 сыллаахха райпотребсоюз хаһаайыстыбаннай ыскылаатын сэбиэдиссэйинэн анаабыттара. Онон Сунтаарга көһөн киирбиппит. Ол кэмҥэ эбии икки уол оҕону күн сирин көрдөрбүттэрэ. Аҕабыт эдьиийэ Мотуруона биир дойдулааҕар, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа Павлов Лука диэн киһиэхэ кэргэн тахсан, биир уол оҕолонон баран соторунан ыалдьан суох буолбут этэ. Ол Валентин диэн уолларын дьоммут иитэ ылбыттара, ийэбит бииргэ төрөөбүт быраата Иннокентий эмиэ биһиэхэ олорон үөрэммитэ. Онон элбэх оҕолоох иллээх дьиэ кэргэҥҥэ улааппыппыт. Төрөппүттэрбит иккиэн эргиэн үлэтигэр олус бэриниилээхтэрэ. Сайыҥҥы навигация кэмигэр өрөөбөккө да үлэлииллэрэ. Оннооҕор биһиги, оскуолаҕа үөрэнэр эрдэхпититтэн дьоммутугар көмөлөһөн, сайыҥҥы каникулбутугар раскупоркаҕа үлэлэһэрбит. Ол курдук 1968 сыллаахха үчүгэй үлэтин иһин аҕабытыгар «Отличник советской потребительской кооперации» диэн бэлиэни туттарбыттара. Онтон 1972 сыллаахха Сунтаар райпотребсоюһун Бочуоттаах кинигэтигэр үйэ-саас тухары киллэрбиттэрэ уонна Сунтаар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕун аатын иҥэрбиттэрэ. Аҕабыт ити ситиһиилэригэр биһиги тапталлаах ийэбит, Потребкооперация туйгуна Петрова Мария Герасимовна өҥөтө, биллэн турар, олус улахан. Кини 1976 сыллаахха сайын аҕабыт оһолго түбэһэн бу күн сириттэн букатыннаахтык барбыт ыар аһыытын тулуйан, сэттэ оҕону иитэн, үөрэттэрэн, 75 сааһыгар диэри тохтообокко үлэлээн баран билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан, Дьокуускай куоракка улахан кыыһыгар Зинаидаҕа олорор. Сэттэ оҕоттон билигин үһүөбүт – улахан кыыс Роза, улахан уол Юра, саамай кырабыт Петя уонна икки тастыҥ убайдарбыт Кешалаах, Валентин улаатан баран ыалдьан, оһолго түбэһэн олохтон туораан, ыар сүтүктэммиппит. Зинаида – фармация туйгуна, биир ииппит уоллаах, уол сиэннээх. Кыра кыыс Людмила – культура үтүөлээх үлэһитэ, кэргэннээх, үс оҕолоох, түөрт сиэннээх Дьокуускай куоракка олороллор. Иккис уол Анатолий суоппар идэлээх, үс кыыстаах, түөрт сиэннээх. Орто уол Александр Хабаровскайдааҕы политехническай институту бүтэрэн, РЦТИ Сунтаардааҕы филиалын директорынан үлэлиир, кэргэннээх, үс оҕолоох, дойдуларыгар Сунтаарга дьиэ-уот тэринэн, олохсуйан олороллор. Биһиги айбыт аҕабыт Петров Степан Петрович Бордоҥ сириттэн силис тардан, төһө даҕаны тулаайах улааттар, эдэр сааһыгар бу күн сириттэн бардар, Сунтаар улууһугар бэйэтин биллэр-көстөр суолун хаалларан, сэттэ оҕону иитэн- такайан, бэйэтин курдук үтүө үлэһит дьон буола улаатыннарбытыгар махталбыт муҥура суох! Күндү аҕабыт, эһэбит, хос эһэбит үтүө аата үйэлэргэ ахтылла туруохтун!

Александр  Петров, Людмила Акимова оҕолоро