Тыыл, үлэ ветерана

Татьяна Михайловна СПИРИДОНОВА туһунан

кыыһа Елена Прокопьевна Михайлова,

2015 с. кулун тутар 30 күнэ:

Ийэбит Тэҥкэҕэ төрөөбүтэ, дьоно «испанка» ыарыыга өлөннөр 5 саастааҕар төгүрүк тулаайах хаалбыта. Онон кыайан үөрэммэккэ икки эрэ кылааһы бүтэрбитэ.

Сэрии сылларыгар колхозка ыанньыксыттаабыта, Ньылаҕа субай сүөһүнү көрбүтэ, тоҥор-аччыктыыр кыһалҕатын билбитэ. «Курбутун ыга тардынан баран сарсыардаттан ыкса хараҥаҕа диэри үлэлиирбит. Ойбоммутун бэйэбит алларан сүөһүлэрбитин уулаталыырбыт, оһоххо куруҥ маһы кэрдэн отторбут. От тиэйээри атаҕым тугу да билбэт буолуор диэри тоҥоро. Үлэ да үлэ этэ» диэн кэпсиирэ.

1952 с. Алексеев Борокуоппай диэн Ньурба Дьаарханыттан төрүттээх бэйэтиттэн аҕа киһиэхэ, биһиги аҕабытыгар, кэргэн тахсыбыта. Аҕабыт сэрии кыттыылааҕа этэ. Түөрт оҕоломмуттара, 21 сыл олус иллээхтик олорбуттара. Аҕабыт 1973 с. ыалдьан өлбүтэ.

1961 с. Марбаҕа балыыһаҕа санитарканан үлэлии киирбитэ. Оһох оттуута, дьиэ сууйуута, ас астааһына, ыарыһаҕы көрүү барыта биир санитаркаҕа сүктэриллэрэ. Кэлин бөһүөлэк Сардаҥаҕа көспүтүн да кэннэ балыыһаҕа салгыы санитарканан, кочегарынан пенсияҕа тахсыар диэри эҥкилэ суох үлэлээбитэ. Коммунистическай үлэ ударнига, социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа бэлиэлэринэн, грамоталарынан наҕараадаламмыта.

Пенсияҕа тахсан баран сүөһүтүн көрбүтэ. Хотоҥҥо күнү быһа сылдьары сөбүлээбэт этэ, тигинэччи үлэлээн баран сып-сап бүтэн киирэрин сөбүлүүрэ. Сайын от охсоро, мунньара, от түстүүрэ. Үрдүк гына чөкөччү кээһэрэ. Билигин санаатахха айылҕаттан тэтиэнэх эбит. Оҕуруотун ыт мунна баппат гына оҥороро. Инньэ гынан отун биирдэ да сүөһү сиэбэтэҕэ. Үлэҕэ барытыгар чиҥ тутуулаах этэ. Сатыы сылдьан сир астыырын сөбүлүүрэ.

Биһиэхэ барыбытыгар этэрбэс тигэрин таһынан дьоҥҥо эмиэ имитэн тигэрэ. Саҕалаабытын хаһан баҕарар тиһэҕэр тиэрдэрэ. Ол курдук сылгы, ынах тириитин имитэн муостаҕа тэлгиир тэллэхтэри тигэрэ. Уопсайынан үлэлии үөрэммит буолан таах олорору ончу сөбүлээбэт этэ. Кырдьан баран кыайар үлэтин барытын толороро, баайар, билэ оһуордуур этэ.

Ийэбит 91 сааһыгар диэри олорбута. Сэрии кэмигэр тыылга үчүгэйдик үлэлээбитин иһин “1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэ иһин” Сталин төбөлөөх мэтээллээҕэ. Сэрии кэмигэр ийэлэрбит төһөлөөх ыараханы көрсөн, бэйэлэрин харыстаммакка кыайыы туһа диэн тыылга үлэлээбиттэрин биһиги билэбит, сэрэйэбит. Кэлэр көлүөнэ сэриигэ сылдьыбыттарга, тыылга үлэлээбиттэргэ сүгүрүйэ туруохтаах. Ол барыбыт ытык иэспит.