Тэҥкэ начаалынай оскуолата

Тэҥкэҕэ аан бастаан начаалынай оскуола 1930 сыллаахха «Өндьөгөрдөөх» диэн сыһыы кытыытыгар аһыллыбыта. «Школа всеобуча» диэн ааттыыллара, онно 16- ҕа тиийэ саастаах ыччаттары үөрэтэллэрэ. Оскуола бастакы сэбиэдиссэйинэн Попов Тимофей Николаевич үлэлээбитэ. 1931сыллаахха оскуола сэбиэдиссэйинэн Попов Гаврил Спиридонович ананан кэлбитэ. 1931 сыллаахха Крюков Лука Егорович дьиэтигэр оскуоланы аспыттар, оскуола бу дьиэҕэ 1960 сылга диэри үлэлээбитэ. 1934 сыллаахха оскуола начаалынай үөрэхтээх оҕолору үөрэтэн таһаарар (маҥнайгы выпуск). Тэҥкэ оскуолатын бастакы выпускниктарыттан үөрэхтэрин салҕаабыт дьон:

Герасимов Афанасий Кириллович–Сунтаарга 10 кылааһы бүтэрбитэ. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. Аармыйаттан кэлэн баран, баартыйа Сунтаардааҕы оройкуомугар, райсобеска өр кэмҥэ үлэлээбитэ.

 Яковлев Кирилл Романович–Бүлүү педучилищетын бүтэрбитэ, педагогическай үлэ бэтэрээнэ.

Оскуола олоҕор бэлиэ суолу хаалларбыт дьоннортон биирдэстэринэн Филиппов Петр Иванович буолар, кини үлэлиир бириэмэтигэр Тэҥкэ оскуолата оройуон бастыҥ үлэлээх оскуолаларын ахсааныгар киирбитэ. Оскуола учуутала Ногнорутов Макар Михайлович оҕолору үҥкүүгэ, ырыаҕа үөрэппитэ. Оскуолаҕа струннай аркыастырр тэриллибитэ. Филиппов П.И. оҕолору уруһуйга, саахымат оонньуутугар үөрэппитэ.

Пионерскай үлэ үчүгэйдик тэриллэрэ. 1936 сыллаахха пионердар, үөрэх ударниктара өрөспүүбүлүкэ салайааччыларыгар суруктара «Бэлэм буолга» тахсыбыта. Хаһыат оҕолор суруктарын бэчээттээн туран, өрөспүүбүлүкэ үөрэнээччилэрин Тэҥкэ оскуолатын оҕолорун курдук, үөрэнэргэ ыҥырбыта. Оскуола бибилэтиэкэтигэр анаан 300 солк. суумалаах улахан бириэмийэ кэлбитэ.

Сэрии иннигэр оскуола сэбиэдиссэйинэн Иванов Николай Сергеевич Тойбохойтон кэлэн үлэлээбитэ. 1941 сыллаахха сэриигэ барбыта, сахалартан бастакынан «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта. 1942 сыллаахха  Сталинград анныгар өлбүтэ.

Тэҥкэ оскуолатыгар ситиһиилээхтик, уһуннук, үтүө суобастаахтык үлэлээбит сэбиэдиссэйинэн Федоров Дмитрий Спиридонович буолар (1943-1960с.с). Кини сэрии уонна сэрии кэннинээҕи ыарахан кэмнэргэ оскуоланы салайбыта. Тэҥкэҕэ эдэр да, кырдьаҕас да дьон улаханнык ытыктыыр киhилэрэ этэ. 1960 сыллаахха  оскуола саҥа дьиэтин туттарбыта.

Федоров Д.С. өр сыллаах эҥкилэ суох үлэтэ үрдүктүк сыаналаммыта. Киниэхэ 28 сааһыгар Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала аат иҥэриллибитэ.

2006 сыл бэс ыйын 16 күнүнээҕи СӨ Бэрэсидьиэнин В.А.Штыров ыйааҕынан оскуола-саадка Дмитрий Спиридонович Федоров аата иҥэриллибитэ.

1974 сыллаахха оскуола сабыллан баран, 1984 сыллаахха иккиhин аhыллыбыта. Дириэктэринэн Петр Константинович  Яковлев анаммыта. Сааhыра да бардар, баҕа өттүнэн 1992-1994 сылларга үлэлии олорон, оскуоланы ахсыс кылааска тиийэ кылаастаан, ситэтэ суох орто оскуолаҕа кубулуппута.

1999 сылга начаалынай оскуола оскуола-саад буолар. Детсаад бөлөҕөр иккититтэн сэттэтигэр диэри саастаах оҕолор сылдьан баран оскуолаҕа үөрэнэ киирэллэр. Оскуола уонна  оҕо-саад биир ситиминэн үлэлииллэр.

Тэҥкэ оскуолатыгар уhуннук уонна бэринилээхтик араас кэмҥэргэ үгүс элбэх киэҥ билиилээх норуот ытыктабылын ылбыт сэбиэдиссэйдэр, дириэктэрдэр, учууталлар үлэлээбиттэрэ. Олор ортолоругар ааттаталыахха сөп. 

2009-2010 үөрэх сылыттан оскуола-саад дириэктэринэн мин, Лукина Светлана Ивановна, үлэлиибин. Физкультура учуутала идэлээхпин, хайыһарга спорт маастарыгар хандьыдаат нуорматын толорбутум. Оскуола–саад билигин материальнай баазатын сайыннарыыга улахан үлэни оҥорор. 2010 сылга  оскуола саҥа куорпуһа үлэҕэ киирдэ, урукку куорпус ис-тас өттүн тупсарыыга үлэ барда. Оскуола-саад медицинскэй тэриллэрэ, остолубуой оборудованиелара саҥардылыннылар. Оҕо-саадыгар  туһунан үөрэнэр-сайдар, компьютердаах методическай кэбиниэккэ дьарыктар бараллар. Анал педагогическай үөрэхтээх каадыры үлэлэтии уонна олохсутуу хайысхатынан үлэҕэ болҕомто ууруллар.

Тэҥкэҕэ бастакы оҕо саадын тэрийбит Сунтаартан төрүттээх, иитээччи идэлээх Уарова Розалия Николаевна буолар. Кинини кытта үлэтин саҕалаан баран, билиҥҥэ диэри ситиһилээхтик үлэлии сылдьар Тихонова Надежда Вениаминовна буолар. Кини эдэр иитэччилэргэ холобур буолар. Олохтоох, эдэр иитээччи орто анал үөрэхтээх Николаева Мария Ивановна үһүс сылын үлэлиир.

Билигин оскуола-саад «оҕо-төрөппүт-учуутал» биир ситиминэн үлэлээн ситиһиилэрэ үгүс.

                                                        Светлана Лукина, оскуола-саад   дириэктэрэ