Дьоннорун, дойдуларын аатын үйэтитэн

Кырдьыгынан эттэххэ, билигин араас кинигэ бэчээттэнэн тахсыыта тустаахтартан уратыга улахан сонун да буолбат курдук буолла быһыылаах. Кинигэ оннук элбээтэ. Оттон кинигэ диэн туохха да тэҥнэммэт, сыаната биллибэт өлбөт-сүппэт үйэлээх өйдөбүнньүк буоллаҕа. Онон ханнык да кинигэ тахсыытын хайгыахха, биһириэххэ эрэ сөп. Эбэн эттэххэ, араас кинигэ тахсыыта дьон олоҕун таһымын эмиэ көрөдөрөр буоллаҕа.
Олортон мин бу ааспыт сыл бүтэһик күннэригэр күн сирин көрбүт, Тэҥкэттэн төрүттээх Федоровтар халыҥ учуутал династияларын саҕалааччыта, төрүттээччитэ, оччолорго мэнээк бэриллибэт Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учууталын аатын  сунтаардартан биир бастакынан 37 эрэ саастааҕар ылбыт Дмитрий Спиридонович Федоров  «Учуутал Дмитрий Спиридоновиһы утумнаан» диэн кинигэни тас көрүҥүттэн да саҕалаан олус сөҕө, биһирии санаатым. Кинигэни Дмитрий Спиридонович улахан уола, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала Валерий Дмитриевич Федоров хомуйан иилээн-саҕалаан таһааттарбыт.
Федоровтар аҕаларын төрөөбүтэ 95 сылыгар анаан бэчээттэтэн таһаарбыт бу кинигэлэригэр күн күбэй ийэлэрин Акулина Иннокентьевна Степанованы сэргэ тутан ахтыбыттар-санаабыттар.
Бу кинигэҕэ биир дьоһун миэстэни үтүөлээх учуутал быраата, үлэ бэтэрээнэ, билигин төһө да 80 сааһыгар чугаһаатар, Бордоҥ Бэттиэмэ эбэтин биир бүччүм хонноҕор сүүрбэччэ сыл бүгэн олорон, оҕо эрдэҕиттэн дьөһөгөй оҕотун иитиитинэн дьарыктаммытын ыһыктыбакка сылдьар Спиридон Кириллович Федоров убайын, бэйэтин олоҕун, үлэтин, билиҥҥи кэм туһунан  уус-уран хомоҕой тылынан бэйэтин суруйуута ураты туспа миэстэни ылбыт.
Бу кинигэ өссө биир уратытынан аҥардас бэйэлэрин эрэ урууларын-аймахтарын туһунан буолбакка, төрөөбүт-үөскээбит, силис тардыбыт, тирэх ылбыт Тэҥкэлэрин устуоруйатын добуочча киэҥник сырдаппыттара буолар эбит. Ол курдук, Федоровтар күтүөттэрэ, агроном үөрэхтээх, Тэҥкэ оскуолатын 1967 сыллааҕы выпускнига  Виталий Николаев Тэҥкэ устуоруйатын архыып матырыйаалларыгар олоҕуран инньэ 1771 сылтан саҕалаан суруйбута интэриэһинэй.
Кинигэ ис-тас ойуутун-бичигин эмиэ күтүөт, Куокунуттан төрүттээх Валентин Константинов оҥорбута эмиэ сүрдээх ураты.
Дьэ, бу 7 түһүмэхтэн турар, 426 страницалаах дьоһуннаах кинигэ сүрэхтэниитэ олунньу 3 күҥүгэр ытык Тэҥкэ сиригэр Дмитрий Спиридонович аатын сүгэр оскуолаҕа күнүс 11 чаастан буолар.  Федоровтар учуутал династиялара, Тэҥкэ нэһилиэгин дьаһалтата, оскуола салалтата кинигэҕэ ахтыыларын суруйбут, Тэҥкэ оскуолатыгар үөрэнэн куорсун анньыммыт үөлээннээхтэрин, доҕотторун, аймах—билэ дьоннорун ыҥыраллар.

Борис Николаев